prof. dr hab. Edward Polański

Urodził się 2 marca 1932 r. w Brzozdowcach w województwie lwowskim. W 1955 roku ukończył filologię polską na Uniwersytecie Jagiellońskim. Po studiach pracował przez kilka lat jako nauczyciel w Krośnie Odrzańskim. W roku 1961 zatrudniony został w Katedrze Dydaktyki Literatury i Języka Polskiego Wyższej Szkoły Pedagogicznej w Katowicach. Do 1966 roku kontynuował także pracę nauczycielską, co wpłynęło na rozwój i kierunek jego zainteresowań badawczych. Skupiają się one wokół takich zagadnień, jak sprawność językowa dzieci i młodzieży oraz nauczanie ortografii, gramatyki i słownictwa.

Edward Polański jest autorem około dwustu prac naukowych z tej dziedziny, w tym autorem lub współautorem kilkudziesięciu książek. Do najważniejszych monografii należą: Badania nad ortografią uczniów (1973), Słownictwo uczniów. Badania, problemy, wnioski (1982) oraz Dydaktyka ortografii i interpunkcji (1987, 1995). Był redaktorem naukowym podstawowego dla polszczyzny Nowego słownika ortograficznego PWN (1996), publikowanego od 2003 roku pod tytułem Wielki słownik ortograficzny PWN, autorem, współautorem wielu słowników ortograficznych oraz innych, również licznych, podręczników do nauki języka polskiego dla szkół. Jako członek Rady Języka Polskiego przy Prezydium PAN (w latach 1996–2014) podejmował inicjatywy w zakresie modyfikacji normy ortograficznej języka polskiego, z których najważniejszą jest, podjęta w 1977 roku, uchwała o zniesieniu obowiązkowego różnicowania pisowni nie- z imiesłowami odmiennymi, w zależności od ich znaczenia (czasownikowego lub przymiotnikowego).

Wielokrotnie prowadził z ramienia instytucji państwowych badania dotyczące wdrażania nowych podręczników czy programów naukowych oraz jakości kształcenia języka polskiego w szkołach. W 1969 roku uzyskał tytuł doktora nauk humanistycznych na podstawie pracy Badania nad ortografią uczniów szkół średnich (stan, typologia błędów, przyczyny ich powstawania oraz sposoby zapobiegania), za którą otrzymał nagrodę Ministra Oświaty i Szkolnictwa Wyższego. Habilitował się w 1978 r. na podstawie pracy Studia nad zasobem leksykalnym uczniów. W 1988 r. uzyskał tytuł profesora nauk humanistycznych.

Zawodowo związany był z Uniwersytetem Śląskim, gdzie w latach 1969–1974 pełnił funkcję kierownika Międzywydziałowego Studium Kulturalno-Oświatowego, w latach 1973–2002 kierownika Zakładu Dydaktyki Języka i Literatury Polskiej Instytutu Filologii Polskiej, w latach 1980–1982 prodziekana Wydziału Filologicznego, w latach 1984–1987 wicedyrektora Instytutu Języka Polskiego. W roku 1977 zainicjował serię „Z Teorii i Praktyki Dydaktycznej Języka Polskiego” (przekształconą potem w czasopismo), którą kierował lub współkierował do roku 2000. Był członkiem licznych towarzystw i komitetów naukowych oraz kolegiów redakcyjnych czasopism. Działał aktywnie w Oddziale Katowickim (w latach 1975–1991: Sosnowieckim) Towarzystwa Miłośników Języka Polskiego, był jego przewodniczącym w latach 1983–1988. W uznaniu zasług dla Towarzystwa i dla rozwoju oraz pielęgnacji polszczyzny Walne Zgromadzenie Delegatów TMJP, obradujące w dniu 15 października 2010 r., przyznało mu status członka honorowego.

Zmarł 5 kwietnia 2024 r. w Katowicach.

Bibliografia: E. Polański, Mój życiorys naukowy, „Nauczyciel i Szkoła”, nr 2 (9), 2000, s. 251–255.